Dolina Jaworzynki

Szlak z Przełęczy Między Kopami do Kuźnic

Z Przełęczy między Kopami ruszamy w kierunku zachodnim. Pierwszy odcinek drogi wiedzie północnymi stokami Małej Królowej Kopy, kamienną drogą wśród kosodrzewiny i niskich drzew iglastych.

Wraz z utratą wysokości las zagęszcza się, a my schodzimy dość stromo w dół, aby po pewnym czasie osiągnąć dno Doliny Jaworzynki. Po prawej stronie możemy podziwiać Skupniowy Upłaz oraz Wielką i Małą Królową Kopę.

W dole widać w całej okazałości Polanę Jaworzynkę, do której zmierzamy. Była ona kiedyś intensywnie eksploatowana – prowadzone były na niej prace górnicze oraz wyręb drzewa, a przede wszystkim wypas owiec, co doprowadziło do wyginięcia wielu rosnących w niej roślin. Już przed II wojną światową rozpoczęto ich regenerację obsadzając zbocza modrzewiem oraz olchą (gatunkami nie występującymi naturalnie w Tatrach, jednak odpornymi na surowe warunki panujące w dolinie oraz silny, porywisty wiatr i duże dobowe wahania temperatur).

Jeszcze przed osiągnięciem dna doliny wychodzimy z lasu i możemy podziwiać ciekawe formacje skalne na południowo–zachodnim zboczu Skupniowego Upłazu. Wiele z nich ma swoje nazwy: Cyganka, Cycek, Cygan, Parzące Turnie, Mnich, Krzemionka, Wołowa Turnia i Gruba Turnia.

Gdy dotrzemy do Polany Jaworzynki warto odwrócić się do tyłu. Widać stąd kolejno: Wielką Królową Kopę, Małą Królową Kopę oraz Kopę Magury (1703 m n.p.m.).

W północnych stokach Kopy Magury w XVIII-XIX w. znajdowały się kopalnie rudy żelaza (sztolnie znajdowały się także w stokach Małej Królowej Kopy). Wejścia do sztolni zostały zasypane po roku 1930 r., wcześniej natomiast były częstym celem wycieczek turystycznych. W Kopie Magury znajdują się liczne wnęki i pęknięcia, jednak wszystkie są płytkie i nie rozwijają się w żaden system jaskiniowy.

Wbrew nazwie, znana Jaskinia Magurska znajduje się nie w stokach Kopy Magury, tylko sąsiedniego szczytu – Jaworzyńskiej Czuby.

Jaskinia Magurska znana była już w XIX wieku, zapewne dzięki dużemu i dobrze widocznemu otworowi. Jaskinia ma 1200 m długości i 59 m głębokości. Posiada dwa otwory wejściowe – jeden (większy) położony na wysokości 1460 m n.p.m., a drugi – 1475 m n.p.m. Jaskinia jest niedostępna dla turystów, a oba otwory zabezpieczone są metalowymi kratami. W jaskini tej znaleziono kości wielu zwierząt, między innymi niedźwiedzia jaskiniowego, lwa jaskiniowego oraz hieny jaskiniowej (większość kości została niestety wyzbierana przez turystów przed zamknięciem dostępu do jaskini).

Polana Jaworzynka o długości 1 km położona jest na wysokości 1070 – 1120 m n.p.m. Jej nazwa pochodzi od rosnących tu niegdyś jaworów. Znajduje się na niej kilka szałasów pasterskich. Są one pozostałością po dawnych czasach, kiedy polana i cała dolina wraz z przylegającymi do niej stokami były intensywnie wypasane.

Dnem Doliny Jaworzynki płynie Potok Jaworzynka, jednak przez większość czasu jego koryto jest zupełnie suche (zapełnia się jedynie po intensywnych opadach), co dzieje się za sprawą podziemnych odpływów odprowadzających wodę. W latach 1920 – 1930 w Dolinie Jaworzynki funkcjonowała skocznia narciarska (pierwsza w Polsce).

Po przemierzeniu polany ponownie wchodzimy do lasu,  mijamy tamę oraz ogrodzone ujęcie wody, aby po kilku chwilach osiągnąć cel naszej wycieczki – Kuźnice.